بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی الیاف ویسکوز ریون، پنبه و ابریشم

هزاران سال می گذشت و بشر همچنان پارچه های خود را از الیاف طبیعی می بافت، یعنی: (پنبه،پشم،ابریشم،کتان) این ها را الیاف طبیعی می نامند زیرا به همان صورتی که هست از گیاهان یا از بدن حیوانات ویا از کرم ابریشم دراختیارماقرارگرفته و مصرف می شود سپس درپرتوی دانش ،انسان توانست که خود نیزالیافی بسازد یعنی الیاف مصنوعی که اصلا” شباهتی با نخ طبیعی ندارد. الیاف مصنوعی را از مغزچوب،پنبه،شیر،زغا ل سنگ ،آب،هواومواد بسیاری دیگر تهیه می کنند،برخی ازاین الیاف مصنوعی به قدری عالی ساخته می شوند که به ظاهر هیچ فرقی با الیاف طبیعی ندارند درمیان این هااز همه معروف ترگویا ریون است که ازپنبه یامغزچوب به دست می آید البته ازمغزچوب،کاغذهم می سازند وازپنبه نیزمواد منفجره تهیه می کنند.

درتمام گیاهان یک ماده ی شیمیایی وجودداردکه به نام سلولز آیا می دانید که پنبه هم سلولز است. سلولز از نظر شیمیایی به شکل مایه ی غلیظی است که آن رابه شیوه ی خاصی به عمل آورند.

ریون را به اشکالی گوناگون می توان ساخت یعنی می توان آن رامانند،ابریشم ،پشم ویا کتان به عمل آورد چون ریون ساخته ی دست بشر است و آن رابه هر گونه که بخواهد در می آورد مثلا” کوتاه پرزدار ویا بلند وکشیده مانند رشته های ابریشم. ازبه هم تابیدن ریون های کوتاه پرزدارنخی شبیه الیاف کتان و پشم به دست می آید وپارچه هایی که ازآن بافته می شوند شکل پارچه -های پشمی ونخی هستند ولی برای جامه های کش باف وجوراب از نخ ریون استفاده می شود. نو عی نخ مصنوعی و ضخیم ریون درتهیه ی طناب ،لاستیک اتومبیل وهمراه کائوچوی مصنوعی به کار می رود،به هنگام تابیدن یا به عمل آوردن ریون گاهی الیاف ریون پاره می شود ویا درهم گیر می کند در گذشته این ها رامواد بی مصرف پنداشته همه رادورمی ریختند ولی بعدا” دریافتند که می توان همین الیاف پاره وبه هم گره خورده رابا ماشین های پشم ریسی شانه کرد وآنها رابه صورت نخ ریسید این کشف زمینه ی جدید درصنایع ریون گشود زیرا نخ هایی که بدین گونه بدست می آیند نرم وپرزدار بوده حالت پارچه های پشمی یا پشمی بسیار ظریف (فلانول) راپیدا می کرد، از آن پس دیگر چنین موادی را که قبلا”بی -مصرف می پنداشتند عمدا” به وجود می آورند تاباریسیدن آن ها بتوانند نخ برای تهیه ی پارچه -های بسیار مرغوب فراهم بیاورند.

تهیه ویسکوز ریون: از کلیه ی محصولات طبیعی که دارای سلولز کافی باشند استفاده کرد.

اﻟﯿﺎف ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﯽ ﺳﻠﻮﻟﺰي ﺷﺎﻣﻞ وﯾﺴﮑﻮز، اﺳﺘﺎت، ﮐﻮﭘﺮ آﻣﻮﻧﯿﻮم، ﭘﻠﯽ ﻧﻮزﯾﮏ اﺳﺖ.

ﺗﻬﯿﻪ اﻟﯿﺎف وﯾﺴﮑﻮز ﺗﻮﺳﻂ دو ﺷﯿﻤﯿﺪان ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دﻗﯿﻘﯽ روي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻠﻮﻟﺰ ﻣﻮﺟﻮد در ﮔﯿﺎﻫﺎن داﺷﺘﻨﺪ در ﺳﺎل 1891 ﮐﺸﻒ و در ﺳﺎل 1892 ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﯿﺪ. وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﮐﻢ اﯾﻦ اﻟﯿﺎف ﻣﺪت ﻫﺎ ﻃﻮل ﮐﺸﯿﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد .ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﻪ داراي ﺳﻠﻮﻟﺰﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻬﯿﻪ اﯾﻦ اﻟﯿﺎف ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. ﻏﺎﻟﺒﺎً از اﻟﻮار درﺧﺘﺎن، ﺗﻔﺎﻟﻪ ﻧﯿﺸﮑﺮ، ﮐﺎه ﺑﺮﻧﺞ و ﮔﻨﺪم اﺳﺘﻔﺎده ﻣ ﯽﺷﻮد و اﯾﻦ ﻣﻮاد ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻤﯿﺮ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ درﺻﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﯽ آن ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ اﺳﺖ در ﻣﯽ آﯾﻨﺪ و ﭘﺲ از ﻋﺒﻮر از رﺷﺘﻪ ﺳﺎز و اﺳﺘﺨﺮ اﻧﻌﻘﺎد ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﯿﺎف در ﻣﯽ آﯾﻨﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ روش ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻟﯿﺎف وﯾﺴﮑﻮز ﺗﺮ رﯾﺴﯽ اﺳﺖ زﯾﺮا ﺣﻼﻟﯽ ﮐﻪ

ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺧﻤﯿﺮ اﻟﯿﺎف ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ.

ﺧﻮاص ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ اﻟﯿﺎف وﯾﺴﮑﻮز

ﮔﺮﭼﻪ وﯾﺴﮑﻮز از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺒﯿﻪ ﭘﻨﺒﻪ اﺳﺖ و ﮔﺎﻫﯽ از ﭘﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻧﺎ ﻣﺮﻏﻮب ﺗﻬﯿﻪ ﻣ ﯽﺷﻮد وﻟﯽ ﺳﻄﺢ ﻇﺎﻫﺮي آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﭘﯿﭻ و ﺗﺎب ﻧﺪارد و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ آن ﭼﻨﺪ وﺟﻬﯽ اﺳﺖ و دﻧﺪاﻧﻪ دار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ.

ﮐﻠﯿﻪ اﻟﯿﺎف ﺑﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣ ﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻗﻄﺮﻫﺎ و ﻃﻮل ﻫﺎي دﻟﺨﻮاه ﺗﻬﯿﻪ ﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه اﯾﻦ اﻟﯿﺎف ﺑﺎ اﻟﯿﺎف ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ در ﯾﮏ ﻗﻄﺮ و ﻃﻮل ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

اﺳﺘﺤﮑﺎم اﯾﻦ اﻟﯿﺎف ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺮ ﺧﻼف ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺎ ﺟﺬب رﻃﻮﺑﺖ اﺳﺘﺤﮑﺎﻣﺶ ﮐﺎﻫﺶ ﻣ ﯽﯾﺎﺑﺪ و ﻋﻠﺖ آن ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻣﻮرف ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﯿﺰان ﺟﺬب رﻃﻮﺑﺖ و رﻧﮕﭙﺬﯾﺮي ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﻣﻤﮑﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ. درﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد % 12 ﺟﺬب رﻃﻮﺑﺖ دارد درﺣﺎﻟ ﯽﮐﻪ ﭘﻨﺒﻪ % 8 ﺟﺬب رﻃﻮﺑﺖ دارد. ﺧﺎﺻﯿﺖ ارﺗﺠﺎﻋﯽ وﯾﺴﮑﻮز از ﭘﻨﺒﻪ ﻧﯿﺰ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭼﺮوك ﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎﻻﯾﯽ دارد. ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺻﺎف ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ اﻟﯿﺎف وﯾﺴﮑﻮز از ﭘﻨﺒﻪ درﺧﺸﻨﺪه ﺗﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ در آب ﺟﻮش اﯾﻦ درﺧﺸﻨﺪﮔﯽ را از دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ. اﻟﯿﺎف وﯾﺴﮑﻮز در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮر آﻓﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻧﮓ داده و ﺗﺎ 150 درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﺣﺮارت ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣ ﯽﮐﻨﺪ.

ﺧﻮاص ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﻟﯿﺎف وﯾﺴﮑﻮز

ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﻨﺒﻪ اﺳﯿﺪﻫﺎ وﯾﺴﮑﻮز را ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣ ﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﺴﮑﻮز در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻠﯿﺎ و ﺳﻮد ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ. از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻟﯿﺎﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣ ﯽﺷﻮﻧﺪ ﻓﺮ و ﻣﻮج و ﭼﯿﻦ ﻧﺪارﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻟﯿﺎف ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻏﻠﺐ اﯾﻦ اﻟﯿﺎف را ﺑﻪ روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻟﯿﺎف ﻃﺒﯿﻌﯽ ﭼﯿﻦ دار ﻣ ﯽﮐﻨﻨﺪ. وﯾﺴﮑﻮز ﻧﯿﺰ ﺑﻪ روش ﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﭼﯿﻦ زده ﻣ ﯽﺷﻮد. ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﮐﻢ اﻟﯿﺎف وﯾﺴﮑﻮز اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﻣﻠﺤﻔﻪ، روﻣﯿﺰي، ﻟﺒﺎس زﻧﺎﻧﻪ، ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﻣﺮداﻧﻪ، زﯾﺮ ﭘﻮش و ﻟﺒﺎس ورزﺷﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣ ﯽﺷﻮد.در واﻗﻊ ﮐﻠﯿﻪ اﻟﯿﺎف ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﯽ ﮐﻪ از ﺳﻠﻮﻟﺰ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ را رﯾﻮن ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ و وﯾﺴﮑﻮز ﻫﻤﺎن وﯾﺴﮑﻮز رﯾﻮن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

واكنش الياف در مقابل سوختن

خاصيت فرار از آتش:‌

هنگامي كه الياف را به نزديكي شعله برده و ليف به هنگام نزديك شدن به شعله و گرما اصطلاحا جمع مي‌شود. اين خاصيت در برخي الياف مثل ویسکوز ریون به مقدار کم قابل مشاهده است اما در برخي ديگر مانند: پشم ،پنبه و ابریشم چنين خاصيتي مشاهده نميشود.

رنگ دود پس از خاموشي:

از روي رنگ دود حاصله بعد از سوزاندن الياف و خاموش شدنش مي‌‌توان به نوع الياف پي برد.

برخي الياف‌ مانند: پنبه ،پشم ،ابریشم و ویسکوز رنگ دود سفيد و برخي ديگر هنگام سوختن رنگ دود سياه دارد.

بوي سوختن:

الياف‌ متفاوت هنگام سوختن بوهاي متفاوتي نيز خواهند داشت كه عموما به ساختار اصلي تركيب ليف برمی گردد.

همانند: بوي سوختن ليف پنبه به خاطر ساختار اوليه‌ي آن از چوب، تقريبا شبيه بوي سوختن چوب يا كاغذ است.

اين بوها كارشناسان را در شناختن نوع الياف بسيار ياري مي‌دهد.

خودسوزي:

اين خاصيت بدان معني است كه بعد از خاموش كردن شعله ی به وجود آمئه از سوختنلیف هنوز شعله‌ور بوده و ليف تمايل به آتش گرفتن دارد و با يك نسيم، باد يا فوت كردن، ليف دوباره شعله ور خواهد شد.

براي درك اين پديده مي‌توان ذغال خاموش شده از آتش را مثال زد كه با يك باد يا نسيم و يا فوت كردن دوباره شعله ور مي‌شود.

برخي الياف مانند پشم‌ و ابریشم خودسوزي نداشته اما برخي ديگر مانند پنبه پس از خاموش شدن نيز تمايل به شعله‌ور شدن دارند.

آخرين خاصيت، رنگ و شكل و بوی خاكستر حاصل از سوختن است.که پنبه و ویسکوز خاکستر کم و نرم و خاکستری از خود به جا می گذارند .

ولی ابریشم و پشم خاکستری سیاه ،ترد و پفکی

اين خاكسترها كارشناسان را در شناختن نوع الياف بسيار كمك مي‌دهد

الياف ابريشم بوي پر سوخته دارد و نسبت به پشم بسيار ملايم تر است پشم دقيقا بوي موي سوخته تند دارد

تفاوت پنبه و ويسکوز نيز از بو و رنگ شعله تا حدي قابل تشخيص است بوي پنبه تندتر است و کاملا کاغذ سوخته است ضمن اينکه رنگ شعله تقريبا ارغواني است

اثر موا شيميايي بر روي پنبه:

1- اثر اسيد:

پنبه برعكس پشم در برابر اسيد شديدا آسيب پذير است.فاكتورهايي مانند : دما،زمان و غلظت اسيد عوامل تعيين كننده در شدت و ميزان تخريب است.

اسيد سولفوريك 75% درصد در دماي محيط حداكثر ظرف مدت يك ساعت پنبه را در خود حل مي كند.

بدين ترتيب كه در شرايط ملايم اسيد غليظ پيوند هيدروكسيلي بين حلقه هاي گلوكز را مي شكند و زنجيره سلولزي به واحد هاي گلوكزي محلول در آب تبديل مي شود.

در صورت افزايش دما با افزايش غلظت اسيد شدت واكنش بالا بوده و باعث سياه شدن پنبه مي شود كه در اصطلاح به آن سوختن پنبه مي گويند. اسيدهاي ضعيف رقيق نيز در مدت زمان طولاني باعث شكستن زنجيره هاي سلولزي و تخريب پنبه مي شوند.

اسيدهاي ضعيف مانند اسيد اسيتيك اثر تخريبي چندان زيادي روي پنبه ندارند ولي اسيد نسبتا قوي مانند اسيد فرميك در مدت زمان طولاني باعث تخريب پنبه مي شود.

2- اثر قليا:

پنبه بر عكس پشم در برابر قليا مقاومت بالايي دارد . به همين دليل براي شستشو و سفيد گري پنبه خام بصورت نخ يا پارچه از قلياي قوي مانند سود سوزآور استفاده مي شود.

در دماي جوش در مدت نيم الي يك ساعت سودسوزآور واكس و چربي پنبه را جدا مي كند . در حاليكه در اين شرايط حاد اثر چندان نامطلوبي روي پنبه باقي نمي گذارد و يا حتي از سود و سوزآور 18 درصد در دماي محيط براي مرسريزه كردن پنبه استفاده مي شود .

3- اثر حرارت :

مقاومت پنبه در باربر حرارت بالا بوده به نحوي كه در دماي 120 درجه سانتيگراد پس از گذشت چند ساعت پنبه كمي زرد مي شود و در دماي 15 درجه سانتيگراد در اثر اكسيداسيون توسط هوا پيوندهاي گلوكزي شكسته و الياف پنبه شروع به تجزيه شدن مي كند . در دماي 240 درجه سانتيگراد پنبه شديداً آسيب ديده و از بين مي رود .

4- اثر نور خورشيد :

اشعه ماوراء بنفش (uv)به خاطر پرانرژي بودن مانند حرارت ، باعث تجزيه شدن و زرد شدن پنبه و همچنين كاهش استحكام الياف مي شود . هواي مرطوب عمل تخريب و تجزيه شدن پنبه را تشديد مي كند .

5- اثر حلالهاي آلي :

اين حلالها روي پنبه اثر چندان زيادي ندارند .

حلال پنبه دي سولفيدكربن CS2 است .

6- اثر مواد اكسيد كننده :

مواد اكسيد كننده ، باعث تجزيه مولكولي مي شود در نتيجه طول زنجيره كوتاه شده و استحكام پنبه كاهش مي يابد . از مواد اكسيد كننده مختلف مانند آب اكسيژنه در شرايط قليايي در زمان حدود يك ساعت براي سفيدگري پنبه استفاده مي شود كه اثر چندان نامطلوبي روي پنبه ندارد .

البته از آب ژاول Naocl نيز براي سفيدگري پنبه استفاده مي شود كه به خاطر وجود كلر نسبت به آب اكسيژنه مخرب تر است . كلر باقيمانده بر روي پنبه باعث زرد شدن پنبه مي شود ، چون رنگ كلر زرد رنگ است . كلر باقيمانده در دراز مدت توليد اسيد كلريدريك HCL مي نمايد كه باعث تجزيه پنبه مي شود .

اثر مواد شيميايي بر روي ابريشم :

1- اثر اسيد و قليا:

ابريشم از نظر ساختمان شيميايي شباهت زيادي با پشم دارد ، با اين تفاوت كه در ابريشم اسيد آمينه هاي سيستئين و تريپتوفن و متايونين وجد ندارد ، به همين دليل ابريشم نسبت به پشم در برابر مواد شميايي آسيب پذير است .

اسيد و قليا هر دو باعث هيدروليز (تجزيه ) ابريشم مي شوند ، البته اثر قليا شديدتر است به نحوي كه قليا با غلظت 5% در دماي جوش حداكثر در مدت زمان 5 دقيقه ابريشم را حل مي كند .

ابريشم نسبت به پشم در مقابل اسيد حساس تر است ، كه يكي از دلايل آن عدم وجود اسيد آمينه سيستئين مي باشد . كمترين ميزان تخريب بر روي ابريشم در PH بين (8-4) اتفاق مي افتد . اسيد معدني قوي بشدت ابريشم را تخريب مي كند ، البته اسيدهاي رقيق نيز در دماي بالا و زمان طولاني باعث تجزيه شدن ابريشم مي گردند . به همين دليل در رنگرزي ابريشم با رنگهاي اسيدي دماي رنگرزي حداكثر (95-90) درجه و مدت زمان رنگرزي كمتر از يك ساعت پيشنهاد مي شود تا در اثر اسيد موجود در محلول رنگرزي ابريشم صدمه نبيند .

2- اثر مواد اكسيد كننده :

مواد اكسيد كننده مانند آب اكسيژنه ، آب ژاول و پراستيك ها باعث شكسته شدن پيوندهاي پتپيدي (زنجيره پروتئيني ) مي شوند ، در نتيجه كوتاه شدن زنجيره ها و كاهش استحكام الياف را به دنبال دارد ، علاوه بر آن باعث زرد شدن ابريشم نيز مي گردد .

از بين مواد اكسيد كننده توصيه مي شود از مواد حامل كلر براي سفيدگري يا رنگبري استفاده نشود ، چون شدت تخريب و زردي حاصل از كلر بخاطر قدرت اكسيد كنندگي بالاي آن بيشتر است.

براي سفيدگري ابريشم استفاده از آب اكسيژنه در شرايط ملايم ( غلظت كم-زمان كوتاه ) توصيه مي شود .

(نكته : پراستيك اسيد ، از تركيب آب اكسيژنه با اسيد استيك بدست مي آيد . بديت ترتيب كه 45 ميلي ليتر اسيد استيك همراه با 55 ميلي ليتر آب اكسيژنه همراه با 6/0 ميلي ليتر اسيد سولفوريك غليظ در يخچال در دماي 5 درجه سانتيگراد به مدت 72 ساعت براي رسيدن به تعادل باقي مي ماند .)

خواص فیزیکی ویسکوزریون

الیاف ویسکوزریون مانند پنبه تاب خوردگی نداشته و ظاهر صاف و مستقیم دارد ولی در سطح خارجی ان شیارهای طویلی دیده می شود.

*جذب رطوبت الیاف ویسکوز از پنبه بوده و این خاصیت جذب رطوبت الیاف و سرعت نفوذ در موقع رنگرزی مورد توجه قرار می گیرد.

*الیاف ویسکوز در برابر حرارت کاملآ مقاوم هستند و تا درجه حرارت نزدیک به 190 درجه سانتی گراد تجزیه می شوند.

*نور اثر مخرب روی کلیه الیاف بازیافته سلولزی داردو این اثر بیشتر در سطح منسوجاتی که در معرض تابش نور مستقیم قرار دارند،مشاهده می شود.

*به طور کلی خاصیت الاستیکی الیاف سلولزی کم است و این خاصیت در الیاف ویسکوزریون بیسار کمتر بوده و حتی از الیاف پنبه هم کمتر خاصیت ارتجاعی دارد.

خواص شیمیایی الیاف ویسکوز

اثر اسیدها:غلظت زیاد اسید و درجه حرارت بالا باعث از هم پاشیدگی لیف و کاهش سریع استحکام آن می شود.

اثر قلیایی ها:قلیایی های غلیظ موجب باد کردن و تورم ویسکوز می شوند و حالت ژلاتینی در سطح انها به وجود می اید و استحکام الیاف به این وسیله کم می شود.

محلول هیپوکلریت سدیم در محیط خنثی(نه اسیدی و نه بازی)بهترین ماده برای سفیدگری ویسکوزریون است.

اثر عوامل بیولوژیکی:عوامل بیولوژیکی مثل(قارچ،کپک و باکتری)سبب تضعیف ویسکوز می شوند.

ویژگی های ویسکوزریون

(نرمی،راحتی)برای پوشاک،قدرت نفوذپذیری،رنگرزی بسیار اسن،ثبات خوب در برابر شستشو،مقاومت در برابر فرسایش

موارد مصرف:پیراهن – تریکو – پرده – رومبلی و روبالشی

اثر اسید سولفوریک بر روی الیاف

ليف+اسيد سولفوريك

پنبه قهوه‌اي

ابريشم زرد مايل به قهوه‌اي

پشم كاهش شديد استحكام و قهوه‌اي

ويسكوز قهوه‌اي پررنگ

الياف ويسکوز ريون : اسيدهاي گرم و رقيق و سردو غليظ معدني بر الياف ويسکوز مانند پنبه اثرات مخرب دارند و بطور کلي اثر اسيدها روي ويسکوز بيشتر از اثر آن روي پنبه است . اسيدهاي آلي ( مثل اسيد فرميک) تاثير چنداني روي ويسکوز ندارند.

مواد قليايي : ويسکوز همانند پنبه در مقابل مواد قليايي مقاومت خوبي دارد . اما مواد قليايي اگر قوي باشند باعث متورم شدن الياف شده و از استحکام آن کم ميکنند

بطور کلي ميشود اينطور بيان کرد که مقاومت الياف پشم در محيط هاي قليايي و الياف سلولوزيک در محيط هاي اسيدي ضعيف ميشود.

انواع اسیدها و اثرات آنها بر روی الیاف

در اينجا به معرفي 6 اسيد پرداخته و به بررسي اثر پذيري هر يك روي ليفهاي نساجي مي‌پردازيم.

6 اسيد معرفي شده به دو دسته‌ي آلي و معدني تقسيم مي‌شوند كه 4 اسيد معدني و 2 اسيد آلي موجود است.

اسيدهاي معدني عبارت‌اند از:‌ اسيد سولفوريك،‌ اسيد نيتريك، اسيد كلريدريك و اسيد فسفريك

اسيدهاي آلي عبارت‌اند از:‌ اسيد فرميك و اسيد استيك

اسيدهاي آلي در صورت تماس با پوست بدن انسان ايجاد سوزش و سوختگي خفيف و مختصري مي‌كند كه بايد فورا با آب سرد شسته شوند، تمامي اين خطرات حاصل از اسيدها بر روي شيشه‌ي محتوي اسيد نوشته و به صورت تصوير كشيده شده است.

حال به معرفي كامل هر يك از اين اسيدها مي‌‌پردازيم:

اسيد فسفريك(معدني):

اسيد چرب است اما بوي آزار دهنده‌اي ندارد-در صورت تماس با پوست دست، محل را چرب مي‌كند كه ابتدا محل را با پارچه تميز كرده و سپس با آب سرد زياد مي‌شوييم- واكنش گرماگير

اسيد كلريدريك و اسيد نيتريك(معدني):

بوي نامطبوعي داشته – و گاز حاصله‌اش باعث آزار چشم هم مي‌شود – هنگام كار با اين اسيد استفاده از عينك و ماسك بسيار ضروري خواهد بود – در صورت تماس با دست توليد زردي مي‌كند كه بايد با آب سرد شست- واكنش گرماگير – تركيبات Nدار عموما رنگي هستند (اسيد نيتريك) ?تركيبش با الياف ممكن است رنگي شود.

اسيد سولفوريك(معدني):

اسيدي بسيار خطرناك و مخرب – هنگام تماس با پوست ابتدا بايد محل را با پارچه كاملا تمييز كرد و سپس با آب سرد به مقدار زياد شست – واكنش گرمازا

اسيد سولفوريك با چربي زير پوست واكنش زيادي نشان داده كه درد سوزن گونه دارد، در صورت آب زدن به اين اسيد براي شست و شو بدون پاك كردن قبلي، به علت واكنش گرما زا بودن به شدت واكنش داده و حتي باعث خوردگي گوشت مي‌شود.

اسيد استيك(آلي):

داراي بوي نامطبوع و بد – ايجاد سوختگي مختصر هنگام تماس با دست – شست و شو با آب سرد.

اسيد فرميك(آلي):

اين اسيد نيز هنگام تماس با پوست ايجاد سوزش مختصري كرده كه با شستن آب زياد و سرد رفع مي‌شود.

تمامي اين اسيدهاي معرفي شده آثار گونه‌گوني روي الياف متفاوت دارند براي مثال:

پنبه + اسيد رقيق ، كاهش استحكام ، هيدرو سلولز

پنبه + اسيد غليظ ، حل و تخريب شدن، اكسي سلولز

پشم + اسيد ، بي اثر ، به همين علت الياف پشمي را در محيط‌هاي اسيدي رنگرزي مي‌كنند.

الياف مصنوعي(نايلون- ويسكوز-استات) + اسيد ، آسيب خواهند ديد

ليف استات به طور كلي در مقابل تمامي مواد شيميايي حتي استون نيز بسيار ضعيف است.

پلي پروپيلن و پلي استر+ اسيد ? آسيب نمي‌بيند ? به علت نداشتن گروه‌هاي آبدوست و همچنين منطقه‌ي كريستالي‌شان، آب و مواد شيميايي جذب نخواهد شد

3- Mercrrization: در اين عمليات كه دقيقا مثل عمليات بالايي است تفاوت در آن است كه تحت كشش مكانيكي ليف رخ مي‌دهد.عمليات در دماي محيط و سود با غلظت 12%5-17% صورت مي‌پذيرد.

خاصيت هاي مرسريزه كردن:

الف)‌ افزايش رطوبت ، به علت در دسترس بودن گروه‌هاي OH

ب)‌ افزايش استحكام ‍ ، حذف تنش برشي

ج)‌ افزايش جلا ، سطح مقطع

د)‌ افزايش جذب رنگ ? به علت در دسترس بودن گروه‌هاي OH

ه)‌ افزايش واكنش پذيري